‘Laat hbo niet dupe zijn van problemen universiteiten met buitenlandse studenten’
Na politieke en maatschappelijke druk stuurde demissionair minister Robbert Dijkgraaf onlangs het wetsvoorstel ‘Internationalisering in balans’ naar de Tweede Kamer. Dat voorstel moet de verengelsing van het hoger onderwijs aan banden leggen en tegelijkertijd de instroom buitenlandse studenten beheersen.
Xenofoob en Trumpiaans
Volgens Simone Hackett van de EAIE wordt het wetsvoorstel omgeven door retoriek van een bedreigde Nederlandse taal en Nederlandse studenten die worden verdrongen door buitenlandse studenten. Dat vindt ze Trumpiaanse narratieven, blijkt uit haar woorden. “Dit neigt zonder twijfel naar anti-buitenlands, nationalistisch protectionisme en xenofobie, oftewel de boodschap van ‘let’s make the Netherlands great again’”, schrijft ze.
Die retoriek wordt volgens haar aangewakkerd doordat de overheid en media “eenzijdige, selectieve informatie” en een “totaal verkeerde voorstelling” van feiten geven.
Drie universiteiten aan buitenlandse studenten
Niet iedereen weet ervan of wil het horen, maar slechts vijftien procent van de studenten in Nederland komt uit het buitenland, schrijft Hackett. Desondanks konden de 85.605 buitenlandse wo-studenten in 2023 gezamenlijk ongeveer drie universiteiten vullen (bijvoorbeeld de Universiteit Utrecht, de Universiteit Maastricht en de Erasmus Universiteit Rotterdam). Buitenlandse hbo-studenten zijn er minder dan half zo veel: 36.682, iets meer dan het aantal studenten van Avans Hogeschool.
Het wetsvoorstel van Dijkgraaf moet daarom alleen op universiteiten van toepassing zijn, en dan alleen op bepaalde opleidingen, betoogt Hackett. “De instroom van buitenlandse studenten raakt alleen bepaalde opleidingen die populair zijn bij studenten die in het Engels willen studeren. Deze opleidingen worden slechts door bepaalde Nederlandse universiteiten aangeboden.”
Buitenlandse studenten vooral uit EU
Volgens Hackett maakt de overheid niet genoeg duidelijk dat meer dan twee derde van de buitenlandse studenten afkomstig is uit de EU en daarom hetzelfde recht op toelating heeft als Nederlandse studenten. Nederlandse hoger-onderwijsinstellingen mogen dus geen onderscheid maken tussen Nederlandse studenten en studenten uit de EU.
Ook de toelatingsnormen voor Nederlandse opleidingen zijn volgens Hackett genegeerd in het debat over verengelsing en internationalisering. Wat ze daarmee bedoelt, is niet geheel duidelijk. Wel is al langer duidelijk dat numeri fixi weinig effectieve oplossingen zijn, aangezien Nederlandse studenten daarvan evenveel hinder ondervinden als studenten uit andere EU-landen.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Het betoog van Hackett lijkt daarmee vooral de logica achter tenminste een deel van Dijkgraafs wetsvoorstel te bekrachtigen: het normeren van het Nederlands als opleidingstaal lijkt het enige effectieve instrument om de instroom van studenten te beperken.
De instroom van buitenlandse studenten is ook tussen universiteiten ongelijk verdeeld. Universiteiten langs de oostgrens van Nederland trekken meer buitenlandse studenten aan, vooral vanuit Duitsland, schrijft Hackett. Dat is logisch en natuurlijk, voegt ze daaraan toe. Uit recente cijfers blijkt echter dat Europese studenten niet alleen naar de Universiteit Maastricht en de Rijksuniversiteit Groningen trekken, maar evenzeer naar de UvA, de Erasmus Universiteit, de Universiteit Utrecht en de Universiteit Leiden. De UvA heeft het hoogste aantal buitenlandse studenten.
Duitsland wil retention rate verdubbelen
Getuige Hacketts schrijven neemt Nederland het best een voorbeeld aan Duitsland – een land dat ook veel Engelstalige opleidingen aanbiedt. “In tegenstelling tot Nederland ziet Duitsland internationale studenten als een waardevolle toevoeging aan de samenleving en de economie”, schrijft ze. “De Duitse uitwisselingsdienst DAAD heeft de Duitse overheid zelfs aanbevolen om een strategie te ontwikkelen waarmee het aantal buitenlandse studenten dat na diplomering in Duitsland blijft per 2030 zal zijn verdubbeld.”
In Duitsland beginnen jaarlijks zo’n 75.000 buitenlandse studenten aan een opleiding. Tien jaar later woont en werkt een derde van hen nog in Duitsland, aldus DAAD. Die retention rate moet dus in 2030 verdubbeld zijn naar 50.000 buitenlandse studenten per jaar. De grootste reden daarachter is het toenemende tekort aan arbeidskrachten in Duitsland.
In Nederland is die retention rate van buitenlandse studenten na vijf jaar gemiddeld vierentwintig procent. Als belangrijke reden om niet in Nederland te blijven noemen buitenlandse studenten de geringe binding met Nederland doordat ze de Nederlandse taal niet beheersen. Het aanbieden van meer Nederlandstalige of meertalige opleidingen heeft waarschijnlijk veel effect op de blijfkans van buitenlandse studenten, schreven ambtenaren van OCW daarom.
