‘Toekomstige minister, geef docenten ruimte voor onderwijsinnovatie’
Beste toekomstige minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap,
Vooruitlopend op uw ambt willen wij u alvast meegeven wat niet mag ontbreken in de kabinetsplannen voor het vervolgonderwijs. Middels deze brief vertellen we u welke zaken van wezenlijk belang zijn.
Het is geen geheim dat het onderwijs voor grote uitdagingen staat. Tegelijkertijd vragen de complexe vraagstukken van deze tijd om een generatie die zodanig wordt opgeleid dat ze deze vraagstukken kan aangaan. Wij zijn ervan overtuigd dat hiervoor innovatie in het onderwijs noodzakelijk is. Het huidige onderwijs is goed, maar als we niet innoveren zal dit leiden tot een grote kloof met de behoeften van studenten en docenten, met onherroepelijke vermindering van de onderwijskwaliteit als gevolg.
Het onderwijs heeft innovatie in de breedste zin van het woord nodig, bijvoorbeeld sociale innovatie, technologische innovatie en innovatie op het gebied van inclusie en studentenwelzijn. Innovatieve processen in het vervolgonderwijs liggen echter steeds vaker onder vuur. Onderwijsvernieuwing is immers een ingewikkeld en ingrijpend proces, dat daarom niet altijd succesvol verloopt.
Onderwijsinnovatie niet buiten de docenten om
Ervaren onderwijsvernieuwers weten dat innovatieprocessen complex zijn. Ze verlopen niet rechtlijnig maar volgen een bochtig, hobbelig pad. Soms pakt een verandering anders uit dan bedacht, wat zowel een beter als slechter resultaat kan zijn. Daarnaast kost het tijd voordat verandering daadwerkelijk tot verbetering leidt. Zorgen over onderwijsinnovatie zijn dan ook terecht als veranderingen te snel gaan, enkel top-down worden ingestoken, of in te grote stappen worden doorgevoerd met te weinig oog voor studenten- en docentenervaringen. Daar zijn studenten uiteindelijk de dupe van – en docenten overigens ook.
Onderwijsinnovatie kan niet zonder gedreven docenten die met passie en inzicht veranderingen in hun onderwijs doorvoeren. Docenten moeten daarom de kans krijgen om verantwoord te vernieuwen: met ruimte om verschillende perspectieven mee te nemen, goed in kaart te brengen wat de gevolgen zijn van veranderingen, en te handelen als er negatieve gevolgen ontstaan.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Geef docenten daarom de ruimte om te experimenteren en te leren, kritisch te reflecteren en tussentijds te evalueren met studenten én docenten. Daarbij moet evenzeer ruimte zijn voor het maken van fouten om daar samen – docenten, studenten en management – van te leren. Zonder samenwerking en een ondersteunende instelling komt vernieuwing niet tot stand en leidt vernieuwing niet tot verbetering.
Zes aandachtspunten
Er zijn in het mbo, hbo en wo honderden docenten die hebben laten zien dat succesvol en verantwoord innoveren in het onderwijs mogelijk is. Sommigen hebben er prijzen en beurzen mee gewonnen, zoals Comeniusbeurzen en Nederlandse Onderwijspremies, en velen zijn actief bezig om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. Deze docenten zijn niet het lijdend voorwerp van onderwijsvernieuwing, maar hebben juist het voortouw genomen.
Tegelijkertijd is er nog heel veel te doen als het gaat om innovatie in ons onderwijs. Uw rol en bijdrage is daarin onmisbaar. Deze brief is dan ook een uitnodiging om samen met u en uw ministerie ons onderwijs nog mooier, duurzamer, inclusiever en daadkrachtiger te maken. We willen u graag de volgende aandachtspunten meegeven voor de aankomende kabinetsperiode:
- Blijf investeren in het vernieuwen van onderwijs;
- Geef steun, ruimte en vertrouwen aan innovatieve docenten, en voorkom een afrekencultuur;
- Versterk en stimuleer samenwerking tussen mbo, hbo en wo;
- Neem inclusie als uitgangspunt in beleid, ook voor studenten en docenten met een achtergrond buiten Nederland. Laat het taalbeleid verbinden, niet uitsluiten;
- Maak echt werk van erkennen en waarderen van docenten en creëer serieuze carrière- en ontwikkelpaden in mbo, hbo en wo;
- Stimuleer verwevenheid tussen onderwijs, onderzoek, beroepspraktijk en samenleving. Laat die elkaar versterken.
Docenten en studenten rekenen op u!
Met vriendelijke groet,
Bestuur van het ComeniusNetwerk (het netwerk van erkende onderwijsvernieuwers uit het mbo, hbo en wo).
- Klaasjan Visscher (Universiteit Twente),
- Jessica Zweers (Hanzehogeschool Groningen),
- María García Alvarez (Hogeschool Windesheim)
- Sabine Uijl (Universiteit Utrecht)
- Constant Swinkels (Radboud Universiteit)
- Dimitri van Dillen (ROC van Twente)
- Birgit Boogaard (Wageningen University & Research)
