‘Universiteiten, geef solidariteitsgroepen de ruimte’
Verschillende Nederlandse universiteiten hebben studentengroepen die zich georganiseerd hebben in solidariteit met de Palestijnen. Deze solidariteitsgroepen ondervinden op dit moment grote tegenwerking. Deze tegenwerking miskent dat de grondrechten op vrijheid van meningsuiting, vereniging, vergadering, petitie en demonstratie ook op de campus gelden. Daarnaast schept deze tegenwerking een onveilig klimaat voor studenten wier politieke mening afwijkt van het Nederlandse regeringsbeleid en de heersende publieke opinie.
Solidariteitsgroepen leggen vingers op zere plekken
Palestina-solidariteitsgroepen organiseren soms sociale activiteiten zoals een ‘Palestijnse picknick’, een hummus-kookles of een dabke-dansavond. Ook vertonen ze Palestijnse speelfilms of documentaires, nodigen docenten of gastsprekers uit voor een lezing of geven zelf een ‘stoomcursus’ om basale feitenkennis te delen die in het publieke debat sterk onderbelicht blijft en in de meeste curricula ontbreekt. Daarnaast proberen ze de meningsvorming over Palestina/Israël op de universiteit te beïnvloeden, bijvoorbeeld met flyers, posters, petities en demonstraties.
De meeste van deze solidariteitsgroepen proberen specifiek het internationaliseringsbeleid van hun universiteit te veranderen. Ze roepen hun universiteiten op om de vaak zeer nauwe officiële samenwerking met Israëlische universiteiten en bedrijven te verbreken, omdat Israëlische universiteiten en bedrijven onlosmakelijk verbonden zijn met de bezetting.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Ze wijzen bijvoorbeeld op de sterke banden van Israëlische universiteiten met het leger, op de verwevenheid van Israëlische universiteiten met de hightech industrie die voortdurend nieuwe snufjes ontwikkelt om Palestijnen te bespioneren of te doden, op het ontwikkelen van creatieve juridische doctrines om schendingen van het internationale recht goed te praten, op het feit dat verschillende Israëlische universiteiten op bezette grond zijn gebouwd, op de discriminatie van Palestijnse studenten en op het gebrek aan stellingname van Israëlische universiteiten tegen het Israëlische apartheidsregime. De boycot waarvoor de solidariteitsgroepen pleiten richt zich expliciet niet tegen individuele Israëlische wetenschappers, maar alleen tegen officiële institutionele samenwerking.
Tegenwerking solidariteitsgroepen door universiteiten
Oproepen tot een boycot tegen Israël roept vaak grote weerstand op, maar valt onder de vrijheid van meningsuiting. Dit heeft het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in 2019 nog bevestigd en is tevens erkend door de Europese Unie en de Nederlandse regering. Aangezien het bij samenwerkingen met Israëlische universiteiten om universiteitsbeleid gaat, moet het voor studenten mogelijk zijn om te proberen dit beleid te beïnvloeden.
Universiteiten werken Palestina-solidariteitsgroepen op dit moment echter op allerlei manieren tegen. Zo zijn er de afgelopen weken posters over een benefietbijeenkomst verwijderd, voorlichtingsavonden verboden, vreedzame demonstraties beëindigd en flyeracties ontmoedigd. Universiteitsbestuurders verschuilen zich achter hun ‘Hoofd Beveiliging’, die tegen studenten onterecht beweert dat universiteiten ‘neutraal’ moeten zijn en daarom geen enkele ‘partijdige’ uiting of activiteit kunnen toestaan. Ook gebruiken ze gevoelens van onveiligheid van Joodse of Israëlische studenten als argument om rechten van Palestina-solidariteitsgroepen in te perken.
Juist dit draagt bij aan onveilig klimaat
Universiteiten hebben inderdaad een verantwoordelijkheid voor de veiligheid van studenten en medewerkers. Ik maak me ernstig zorgen over de doodsbedreigingen die de afgelopen weken zijn geuit tegen verschillende wetenschappers, soms vanwege hun standpunten, soms simpelweg om wie of wat ze zijn: Israëlisch, Joods, Palestijns, Arabisch, moslim. Universiteiten hebben niet alleen een verantwoordelijkheid om bij direct gevaar in actie te komen, maar ook om een onveilig klimaat te voorkomen in een gespannen situatie.
Het censureren van studentengroepen draagt echter zelf bij aan een onveilig klimaat. We bevinden ons in een klimaat waarin politieke leiders zoals Mark Rutte en Ursula Von der Leyen ondanks de genocidale retoriek van Israëlische leiders direct hun onvoorwaardelijke steun aan Israël uitspraken, zonder de veiligheid van de Palestijnen ook maar te noemen. Nederland onthield zich zelfs van stemming bij een VN-resolutie waarin alleen maar werd opgeroepen tot een staakt-het-vuren.
In dit klimaat moeten universiteiten pal staan voor groepen die een veilige ruimte bieden voor studenten— vaak van kleur, soms vluchteling, soms afkomstig uit het Midden-Oosten — die bijzonder begaan zijn met de Palestijnen. Ook moeten ze deze groepen alle ruimte geven om zich politiek te uiten, juist ook als deze uitingen universiteitsbeleid bekritiseren.
Michiel Bot is Universitair Hoofddocent Law and Humanities bij Tilburg University.
