“We moeten niet tevreden zijn met huidige omvang van hbo-onderzoek”
Toen Abeje Mersha in 2014 zijn proefschrift bij de Universiteit Twente afrondde, had hij mogelijkheden genoeg om verder te gaan in het academische veld of de weg richting het bedrijfsleven te bewandelen. Hij wilde echter impact maken die verder gaat dan wetenschappelijke publicaties: hij wilde zien wat ervan terechtkomt, of en hoe een onderzoeksuitkomst werkt in de praktijk.
Zo kwam Mersha bij het lectoraat van Saxion terecht. “Het lectoraat stond toen nog in de kinderschoenen en had onderwijsvernieuwing als primaire focus. Ik mocht echter meehelpen aan de verdere vormgeving ervan en aantonen wat de toegevoegde waarde van toegepast onderzoek is. In de afgelopen tien jaar zijn we uitgegroeid tot een betrouwbaar en onmisbare praktijkkennis-partner en een groot lectoraat met 35 werknemers – misschien wel het grootste lectoraat van Nederland.
Inmiddels is hij zelf lector Unmanned Robotic Systems bij Saxion en viel hem recent de eer te beurt als een van de eerste hbo-onderzoekers te mogen toetreden tot de prestigieuze Netherlands Academy of Engineering. Hij vertelt aan ScienceGuide over die benoeming, zijn banden met de regio en zijn strijd voor een terechte erkenning voor hbo-onderzoek.
Bruggenbouwer tussen wetenschap en bedrijfspraktijk
“Wij doen onderzoek naar slimme robotica- en mechatronicasystemen. Eigenlijk gaat het daarbij om synergie tussen software, hardware en regeltechniek”, legt Abeje uit. Wie naar in het oog springende voorbeelden zoekt, vindt genoeg filmpjes van drones waarmee het lectoraat werkt – bijvoorbeeld een blus-drone voor de brandweer. “Maar we doen veel meer onderzoek, bijvoorbeeld naar industriële manipulators voor de maakindustrie, verdeelsystemen, rijdende robots die appels kunnen plukken, noem het maar op.”
Een belangrijke reden voor de groei van het lectoraat is de verbinding met het bedrijfsleven, die van meet af aan al sterk is. “Wij doen onderzoek op basis van een roadmap. Die roadmap is samen met onze partners, vooral bedrijven in de regio, opgesteld. Ons lectoraat is dus goed ingebed in het omliggende economische netwerk. Samen bepalen we waar behoeftes liggen, en wij koppelen de meest recente kennis en trends uit het veld van robotica daaraan.”
Word abonnee!
Alleen met uw bijdrage kan ScienceGuide bestaan. Word abonnee voor slechts €85 per jaar (incl. 9% BTW), ontvang 50 keer per jaar de nieuwsbrief en draag bij aan een onafhankelijk platform voor het hoger onderwijs.
Abonneer u hier
Mersha beschrijft zijn rol expliciet als die van bruggenbouwer en versneller van innovatie. “Ja, wij leggen de verbinding tussen wetenschappelijk onderzoek en de bedrijfspraktijk, vooral van mkb’ers. Tegelijkertijd moeten we ons onderwijs actueel houden om het human capital op te leiden waaraan het bedrijfsleven ook behoefte heeft. Het bedrijfsleven komt dus om meerdere redenen bij ons: voor nieuwe praktijkkennis en voor nieuwe toekomstige medewerkers die met de juiste kennis en vaardigheden zijn opgeleid.”
Om de connectie met het onderwijs steviger te maken, ontwikkelden Mersha en zijn collega’s bij Saxion meerdere minoren en onderwijsdelen die precies binnen de onderzoekslijnen van het lectoraat vallen. Daarnaast biedt het lectoraat stageplekken aan. “Jaarlijks zijn ongeveer driehonderd studenten betrokken bij lopende projecten”, aldus de lector.
Onderzoek met strikte focus als sleutel tot succes
Even zo belangrijker voor de enorme groei van het lectoraat is de strikte focus ervan, legt Mersha uit. De roadmap kent namelijk twee verticale hoofdlijnen: unmanned robotic systems en smart industrial systems. Die worden gekruist door drie horizontale specialisatielijnen: sensing and perception, control and manipulation, en cognition and AI. Wordt het lectoraat benaderd met een praktijkvraag die naar onderzoeksvraag kan worden vertaald, dan moet die op een van de punten van intersectie liggen. “Past het daar niet bij, dan verwijzen we iemand door. Wij houden focus, focus, focus. We willen niet iets doen dat al gedaan is. Alleen door unieke kennis te produceren kunnen we echt van toegevoegde waarde zijn voor onze partners.”
Zo kan het dat het lectoraat momenteel meer dan vijfentwintig projecten van verschillende omvang heeft lopen. “Door onze focus hebben die projecten vaak overlap; daarom kan het. Die omvang en focus maken ons ook robuust: als een project wegvalt om een of andere reden, bedreigt dat het voortbestaan van ons lectoraat helemaal niet.”
Lectoraten moeten immers veelal hun eigen broek ophouden, benadrukt Mersha. Dat lijkt verdacht veel op ondernemen. “Als lector moet ik ervoor zorgen dat het salaris van 35 medewerkers betaald kan worden. Soms hoor ik mensen zeggen dat een hogeschool een ambtenarenorganisatie is. ‘Nou,’ denk ik dan, ‘hou op.’ Als het al een ambtenarenorganisatie zou zijn, is dit in elk geval de ondernemerskant ervan.”
We moeten meer willen
Het is zo’n twintig jaar geleden dat hogescholen een expliciete onderzoekstaak kregen. In het recente verleden werd veelvuldig benoemd hoeveel in die twintig jaar is bereikt. Mersha is een andere mening toegedaan. “Ja, er is verandering, maar niet snel genoeg. Er wordt wel gezegd dat hbo-onderzoek onmisbaar is, maar de massa is te klein en het krijg te weinig aandacht. We moeten niet te snel tevreden zijn; we moeten meer willen – wij, de overheid, regieorgaan SIA, NWO en de industrie.”
Als de Saxion-lector op een internationale of nationale beurs staat of ergens optreedt als hoofdspreker, merkt hij dat men automatisch veronderstelt dat hij aan een universiteit werkt. “Als ik dan zeg dat ik niet bij een universiteit werk, denken ze dat ik bij een groot bedrijf werk. Zeg ik dat ik bij Saxion werk, dan moet ik ze uitleggen dat een hogeschool ook een kennisinstelling is. Vooral bij Nederlanders gaat dat er een beetje moeilijk in.”
Mersha heeft het tot zijn persoonlijke missie gemaakt om die houding te veranderen. Zijn benoeming tot fellow van de Netherlands Academy of Engineering (NAE) is een stap in de juiste richting, lacht hij. De lector benadrukt dat hij zijn benoeming niet als een persoonlijke prestatie ziet. “Het is vooral erkenning van het onderzoek dat wij hier doen, van ons team, onze partners, onze docenten en onze studenten.”
Vakgebieden moeten zelf kwaliteitsstandaarden ontwikkelen
Om het aanzien van hbo-onderzoek te vergroten, zal de kwaliteit van onderzoeksactiviteiten gestandaardiseerd en geborgd moeten worden. Het hbo-onderzoek is echter zeer divers en vaak erg specifiek, evenals de onderzoeksresultaten. Een instrument zoals peer review, dat in de academische wereld breed kan worden ingezet doordat het onderzoek daar vaak neerslaat in een wetenschappelijke publicatie, is in het hbo moeilijker of helemaal niet te hanteren. Daarom bepleit Mersha dat vakgebieden zelf met deze uitdaging aan de slag gaan.
“Wij richten ons op praktijkkennis. Dat kan resulteren in een demonstratie, een stukje software, een publicatie in een vaktijdschrift, enzovoorts. Als je goed wilt identificeren wat de kwaliteit en de robuustheid daarvan is, moet je samen met soortgelijke lectoraten of onderzoeksgroepen van andere hogescholen een nationale standaard ontwikkelen. Zo zou je onderlinge review-processen kunnen opzetten bijvoorbeeld.”
Soortgelijke lectoraten bundelen krachten
Mersha heeft daarom het initiatief genomen om een lectoratenplatform op te richten voor lectoraten die actief zijn op hetzelfde gebied als het zijne. “Samen met lectoraten van onder andere Fontys, HAN, HvA, Windesheim, NHL Stenden, die ook actief zijn op het gebied van robotica en AI, willen we gezamenlijk een stevige, landelijke positie ontwikkelen, veel van elkaar leren en elkaar versterken. Als we zo’n stevige positie willen krijgen, moeten we aandacht genereren, en dat vraagt om gezamenlijke massa. Alleen als we beter zichtbaar worden kunnen we de bekendheid en het beeld van hbo-onderzoek ten goede veranderen.”
Ondertussen zet hij ook individueel zijn missie voort. “De NAE stelt zichzelf drie kerntaken: forum, spil en advies. Zelf heb ik een vierde taak: beter laten zien wat het hbo-onderzoek betekent.”
