Kamervragen over wetenschappelijke integriteit bij deal UvA en Netflix
‘Universiteit van Amsterdam geeft Netflix belastingadvies vermomd als wetenschappelijk onderzoek’, kopte onderzoeksplatform Follow the Money onlangs. In dat artikel, gebaseerd op middels een WOO-verzoek verkregen documenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA), wordt geschetst hoe het UvA-instituut Amsterdam Centre for Tax Law (ACTL) streamingdienst Netflix haar diensten aanbood.
Het handelen van ACTL roept vragen over de wetenschappelijke integriteit en onafhankelijkheid op, onder andere bij Kamerlid Pieter Omtzigt. Hij wil van minister Dijkgraaf horen hoe die de zaak bekijkt, blijkt uit een reeks Kamervragen.
UvA verzweeg eerder sponsoring
Netflix is een fervent belastingontduiker, die daarom goed gedijt in de Nederlandse fiscale wateren, schetsen de journalisten van Follow the Money. De streamingdienst klopte bij de UvA aan in verband met het project Cashless, Platform-based and Technology-driven (CPT), bedoeld om beleidsmakers te helpen met het ontwerp van systemen voor belastingheffing bij platformen zoals Netflix.
Zulke ‘hulp’ vanuit ACTL kan op zich al een belletje doen rinkelen. Uit eerder onderzoek van Follow the Money bleek namelijk al dat enkele hoogleraren van ACTL werden gesponsord door Zuidas-kantoren Ernst & Young en Loyens & Loeff. De UvA verzweeg dit.
Fiscalisten met academische titel bij UvA
ACTL herbergt sowieso veel ‘deeltijdhoogleraren’. Follow the Money geeft hoogleraar Sjoerd Douma als voorbeeld, die niet alleen hoogleraar Internationaal en Europees Belastingrecht is, maar ook voor het ‘fiscale opiniekantoor’ Lubber, Boer & Douma werkt. Vandaaruit bedient hij met zijn ‘independent and expert opinion’ bijvoorbeeld de American Chamber of Commerce in The Netherlands. Deze lobbyclub van multinationals (waaronder Netflix) waarschuwt standaard voor het ‘vestigingsklimaat’ als in de Nederlandse politiek wordt besproken om het belastingparadijs wat minder paradijslijk te maken.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Pieter Omtzigt uitte vorig jaar in de Kamer zijn frustratie over fiscalisten met een academische titel, die zich op briefpapier van de universiteit tot hem richten om hun eigen belangen te behartigen. “Het gaat altijd over de vennootschapsbelasting”, zei hij; over het toeslagenschandaal hoorde hij ze nooit.
PR voor Netflix en beleidsaanbevelingen aan de EU
De deal met Netflix is misschien niet bonter, maar wel explicieter, blijkt uit een brief van ACTL. Hierin wordt uiteengezet wat Netflix ten deel kan vallen als de streamingsdienst zich aan het onderzoek verbindt. Zo zou ACTL kunnen helpen bij het ‘uitleggen’ dat de verregaande belastingontduiking van Netflix ‘anders’ is dan de belastingontduiking van andere Big Tech-bedrijven.
Daarnaast werd voorgesteld dat Netflix een stem kon hebben in de academische discussies over de wijze waarop belastingsstelsels de aanbieders van online mediadiensten moeten reguleren. “Dit is pikant omdat ACTL-medewerkers ook beleidsaanbevelingen doen aan bijvoorbeeld de OESO, de Europese Unie en de regering in Den Haag”, aldus de FTM-journalisten.
Invloed voor een half miljoen
Een opdrachtgever die zich mag moeien in academische discussies; dat zal de toets der wetenschappelijke onafhankelijkheid moeilijk kunnen doorstaan. Daarbij bleef het echter niet: Netflix mocht van ACTL ook meedenken in commissies voor het CPT-project en suggesties doen voor de ontwikkeling van onderwijs, vragen om het overwegen van specifieke onderzoeksonderwerpen met betrekking tot de belasting van dergelijke bedrijven en toegang krijgen tot ‘op maat gemaakte’ onderzoeksresultaten van het CPT-project.
Kortom: Netflix kreeg invloed op het onderzoek en de verwerking daarvan in het onderwijs, invloed op wetenschappelijk advies, gratis academische marketing – en dat voor 550.000 euro verspreid over vier jaar.
Is hier niet gewoon sprake van belastingadvies?
Hoewel onduidelijk is of deze afspraken zijn opgenomen in het uiteindelijke contract, laat het signaal vanuit ACTL weinig aan de verbeelding over. Kamerlid Pieter Omtzigt wil daarom graag van de minister weten of en in hoeverre de Nederlandse Gedragscode Wetenschappelijke Integriteit op dit aanbod van ACTL aan Netflix van toepassing is, en hoe de voorstellen zich dan tot die code verhouden.
Omtzigt wijst op het door Netflix gesponsorde onderzoek om de streamingsdienst in staat te stellen ‘geïnformeerde beslissingen’ over de eigen belastingpositie te nemen, de toekenning aan Netflix van een stem in academische discussies over de toekomst van het belastingstelsel en de hulp om beleidsmakers ‘beter uit te leggen’ dat Netflix niet zo erg is als andere Big Tech-bedrijven.
“Is hier niet gewoon sprake van belastingadvies aan Netflix? (…) Is hier niet gewoon sprake van lobbyactiviteiten voor Netflix? (…) Is hier niet gewoon sprake van een sterk staaltje pr voor Netflix?”, vraagt het Kamerlid. Omtzigt wil daarom van de minister weten of het onderzoek in kwestie volgens hem überhaupt kan worden uitgevoerd conform de gedragscode voor wetenschappelijke integriteit.
