Dijkgraaf vindt samenwerkingen bij NHL Stenden “bruistablet” voor onderwijsgelijkheid
Samenwerken voor studenten en tegen krimp
Het bezoek begon met een lunch in het instellingsrestaurant, waar mbo- en hbo-studenten tezamen werkervaring opdoen. De minister vond die lerende keuken een “supersymbolische samenwerking”, zei hij. “Het is bijzonder voor het OCW-team om ideeën over samenwerking gestalte te zien krijgen in de praktijk.” Om de metafoor daarna te verwateren had hij het over een “bruistablet” voor de verbinding tussen hbo en mbo. Dit bruistablet was gelukkigerwijs niet in het eten terechtgekomen. “Ik ben blij dat het geen theoretische natuurkunde is”, merkte Dijkgraaf op.
Na de lunch bezocht Dijkgraaf het Steamlab van NHL Stenden, een werkplek waar studenten, docenten en het werkveld samenkomen rond onderwijsthema’s. Hier was de waaiergedachte ook niet ver; met het mbo-keuzedeel ‘Kiezen voor de pabo’ poogt men de doorstroom naar het hbo vloeiender te maken. Door dit onderwijs op maat worden studenten zelfverzekerder, redzamer en succesvoller. Bovendien biedt het Drentse jongeren de mogelijkheid om in hun geliefde regio te blijven studeren.
Het is echter ook bittere noodzaak voor de krimpregio om aanwas te kweken. Zonder geld gaan ook de leraren weg, waarbij als eerste wordt bezuinigd op leraarsondersteuners en onderwijsassistenten in het po en vo. Zo wil NHL Stenden het voor jongeren aantrekkelijker maken om de hbo-pabo te volgen. Voor de hogeschool loont het om in te zetten op doorstroming vanuit havo en vwo. Ook denkt men over een opleiding op niveau 5 en een deeltijdvariant tussen mbo-4 en hbo. De minister beaamt de moeilijkheden. “Het onderwijs heeft als doelstelling de maatschappij maar ook het onderwijs. Lerarentekort is de moeder van alle tekorten.”
Waaierrijden voor onderwijsgelijkheid
Op zijn Drents ging het gezelschap vervolgens ‘op fietse’. Door vele verkeerslichten viel de stoet geheel symbolisch in waaiers uiteen. De fietsen zelf, vervaardigd van circulair plastic, bleven wel intact. Dat mocht ook wel, aangezien de bestemming werd betiteld als de kunststofhub van (Noord-)Nederland: Greenwise Campus. In dit innovatiecentrum, dat moet verrijzen in een oude busremise, sprak Dijkgraaf met betrokkenen over het hbo-onderzoek in samenwerking met zowel de universiteit als het mbo.
Bij het gesprek over wo en hbo deden onder meer lector Vincent Voet (NHL Stenden) en professor Katja Loos (RUG) hun zegje. Beiden zijn betrokken bij de eerste hybride onderzoeksgroep van lectoren en een hoogleraar. Hoewel hij de waaier van fundamenteel tot praktijkgericht onderzoek tentoonspreidt, is er voor Voet nog veel te winnen in de logistiek van het samenwerken. Daarnaast roept hij op om de schakelprogramma’s tussen onderwijsniveaus verder te verbeteren om studenten optimaal te helpen.
Uitgekristalliseerd onderwijssysteem
Collega Loos beaamt de meerwaarde van de waaiergedachte. “Op het lab merk je het niveauverschil tussen studenten niet. Wij zouden graag één structuur willen zijn.” Het onderwijssysteem moet daarvoor wel worden opengebroken, vindt zij. “Bedrijven willen niet tussen de RUG en Stenden moeten kiezen voor onderzoek. Ook studenten die niet naar de universiteit willen gaan, zouden wel hier in de regio willen blijven.” De nieuwe kunststoffen die het consortium ontwikkelt, blijven door deze samenwerking niet in de la liggen, zegt zij. “Door Stenden kunnen we de kringloop beter sluiten.”
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
De minister was meteen bereid om de onderwijswaaier uit te breiden met een waaier van onderzoek. “Samenwerken en onderzoeken is teamwerk, en Nederland is wereldkampioen samenwerken. Wat uitmaakt, is niet zozeer theoretisch versus praktijkgericht, maar het samen doen. Door onderzoek te doen leer je ook iets over onderzoek, of kom je tot andere organisatievormen.” Omdat Dijkgraaf vond dat het onderwijs wel “uitgekristalliseerd” was, vroeg hij zich af of deze situatie een houvast of een sta-in-de-weg was. “Is op iedere plek in Nederland wel al het onderwijsaanbod aanwezig?”
Doorlopende leerlijn voor onderwijsgelijkheid
Het tweede rondetafelgesprek betrof de samenwerking met het mbo, onder meer belichaamd door practor Lieke Brons van Drenthe College. Volgens haar is het co-financieren van de nieuwe campus een goede manier om een doorlopende leerlijn te creëren. Zo vallen studenten vanzelf wel uiteen in een waaier tussen theorie (wo), praktijk (hbo) en beheer (mbo) van onderzoeksprojecten. Het verschil tussen practoraten en lectoraten zit daarbij niet zozeer in het onderzoek, maar meer in de studenten. Schakelmodules zijn hierbij opties voor studenten om door te leren richting het hbo.
De gespreksgenoten hadden nog wel wensen jegens de minister. Zo zou in navolging van het mbo, met zijn keuzedelen, meer flexibiliteit moeten komen in onderwijs en onderzoek binnen het hbo. Er kwam een voorstel op tafel om het onderwijs modulair in te richten, waarbij de meer nominale eindtermen van het European Qualifications Framework worden losgelaten. Ook voor het onderzoek zou moeten gelden dat het niet gaat om hogere en lagere niveaus, maar om hoe samen te werken.
Provocatieve minister
De minister toonde zijn waardering voor deze waaiergedachte door “provocatief” te stellen dat de practoraten een “illegale constructie” zijn, aangezien “onderzoek niet tot de taken behoort van het mbo”. Op serieuze toon vervolgde hij dat een waaier niet bedoeld is om verschillen glad te strijken. “We willen geen uniforme brij, maar kleuren meer uitlichten. Zo heeft het mbo de aansluiting met het bedrijfsleven goed geregeld.” Volgens Dijkgraaf waren zijn internationale collega’s maar weer eens jaloers op alle stageplekken die wij in Nederland voor mbo-studenten hebben weten te regelen.
Tot slot haakte de minister nog aan bij zijn recent verschenen, langverwachte Toekomstvisie voor het hoger onderwijs. Zo sprak hij zich uit voor regionalisering. “De regio heeft vaak een beter beeld waarheen het wil dan het land.” Aan het einde van het tweede gesprek moest hij constateren dat onderzoek aan het mbo toch ook bestaansrecht had. “Onderzoek maakt niet alleen de belevingswereld, maar ook de voldoening van docenten groter.” De suggestie van een gesprekspartner dat de plooien uit de waaiers moesten worden gehaald voor gelijkheid, was zelfs voor de minister een metafoor te ver.
Via een finale fietsverplaatsing bracht Dijkgraaf nog een bezoek aan het toekomstige campusterrein. De verantwoordelijke wethouder benadrukte weer het belang van de onderwijswaaier voor de regio. Daarbij werd de regionale krimp nadrukkelijk verbonden aan de voordelen van onderwijsconsortia. De minister kreeg via een Virtual Reality-bril een blik op de mogelijke toekomst van dit voornemen. Het is nochtans wachten tot Prinsjesdag of de demissionaire minister die visie ook daadwerkelijk waarheid zal laten worden.
