Nederlands schrikbeeld verliest Leuvense verkiezing

De nieuwe rector van de KU Leuven wordt Luc Sels. De nipte overwinning van Sels komt als een verrassing. Hij versloeg Torfs met een miniem verschil van enkele tientallen stemmen. Sels neemt als rector het stokje van Torfs over op 1 augustus voor een periode van vier jaar. Luc Sels (50) is socioloog en al acht jaar de decaan van de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen. Uit de verkiezingsuitslag blijkt dat vooral studenten op Sels hebben gestemd.

Lees meer over de oplopende spanningen in de Vlaamse rectorenverkiezingen.

Met de overwinning van Sels is het voor het eerst dat een zittende rector op de KU Leuven niet wordt herverkozen. De verkiezingen liepen niet geheel rustig. Zo had Sels klachten ingediend bij de kiescommissie omdat door andere Leuvense universiteitsbestuurders stemoproepen werden verstuurd voor Torfs.  

Roemruchte rector

Torfs, die ook in Nederland regelmatig in de media verschijnt, was niet onomstreden. Tijdens de roemruchte Amsterdamse Bunge- en Maagdenhuisbezettingen werd hij vaak als lichtend voorbeeld gebruikt van een democratisch universitair bestuur, niet tot ieders tevredenheid.

Vier jaar geleden werd de kerkjurist en oud-politicus voor de Vlaamse Christendemocraten verkozen tot rector. Hij wist toen ook nipt te winnen van Karen Maex, de huidige rector van de UvA. Hij liet destijds in een vraaggesprek met ScienceGuide weten dat de KU Leuven “een lichtbaken moet worden in een wankelmoedige maatschappij. Als een universiteit dat niet wil dan moet ze maar een strategische alliantie met Noord-Korea sluiten.”

De Vlaamse rector bemoeide zich ook zonder terughoudendheid met Nederlandse aangelegenheden. Zo wond hij zich op over de Nederlandse Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) waarvan hij vond dat die de visitatiecommissies zich gedroegen als “superieure politieagenten”. Ook verweet hij de NVAO een gebrek aan intellectueel discours. “Professionele visitatiemachines zoals de Nederlands-Vlaamse NVAO mogen hun ideologie niet opleggen. Die is vaak mechanisch-constructivistisch. Zonder enig heimwee naar een waarachtig intellectueel discours.” 

Ook haalde hij uit toen in Nederland de politieke discussie werd gevoerd over de invoering van het leenstelsel. “Bijzonder gevaarlijk zijn studieleningen. Zij corrigeren of moderniseren het model van de West-Europese welvaartsstaat niet langer, zij hervormen het grondig, in de richting van de Amerikaanse benadering. […]Zij staan voor een veranderend maatschappijmodel, waarin het evenwicht tussen meritocratie en zorg voor zwakken definitief in de richting van eerstgenoemde overhelt. Waarin ook de ruimte voor meer diversiteit onder het mom dat er op dat punt niets verandert, feitelijk wordt verkleind.”

Leuvens geluid in Amsterdam

In beeld kwam Torfs ook bij de Bunge- en Maagdenhuisbezettingen. De analyse van Torfs was dat de onrust op de UvA het gevolg was van rendementsdenken en het ontbreken aan een democratisch verkozen bestuur. “Professionele bestuurders, die zich aan Nederlandse universiteiten met hun niet-verkozen rectoren in de meerderheid bevinden, gaan er helaas van uit dat een zuiver rationeel bestuur redelijk is. Redelijk dan in de enge zin van het woord. Opleidingen die financieel niet renderen, moeten dicht.”

In Utrecht, waar de protesten minder vocaal waren, ging de rector van Leuven in discussie met de UU-rector Bert van der Zwaan. Torfs hield daar een pleidooi voor meer democratie op de Nederlandse universiteiten. “Doorgaans worden er redelijke mensen gekozen. En als jullie je afvragen of het mogelijk is dat op een universiteit op een democratische manier een rector kan worden verkozen, hoe houden we dan de stelling overeind dat heel de samenleving mag kiezen. Als wij op de universiteit niet in staat zijn om met de democratie om te gaan, wie dan wel?”

Met name de voorzitter van de VSNU, Karl Dittrich wond zich op over deze Vlaamse inmenging in het Nederlandse universiteitsbestuur met een pleidooi voor rectorverkiezingen. “Rare populistische rectoren uit het buitenland roepen zoiets nu wel, maar betrokkenheid komt niet uit zulke formalismen. De politiek en de minister moeten hier niet voor ‘vallen’, kortom.” 

Ook in politiek Den Haag keek men met wantrouwen naar de Leuvense rector. Paul van Meenen (D66) hield in Amsterdam de Maagdenhuisbezetters voor dat hij niet geloofde in rectorverkiezingen. “Als er ergens een dictatoriaal HO-bestuur is, dan is het wel in Leuven. Een verkozen bestuur is dan ook geen garantie voor een goed bestuur. Ik zou eerder nog voor een gekozen Raad van Toezicht kiezen.”