Inclusie zorgt ervoor dat je winst kunt halen uit diversiteit
Een zaal vol eensgezinde en soortgelijke studenten is wellicht nooit gebruikelijk geweest, maar de diversiteit in het hoger onderwijs is in de afgelopen decennia in ieder geval flink gegroeid. Zo heeft inmiddels zestien procent van de studenten in het Nederlandse hoger onderwijs een niet-westerse migratieachtergrond en is het hoger onderwijs in de loop der tijd toegankelijker geworden voor jongeren uit armere gezinnen. Daarnaast is de internationalisering toegenomen en hebben bijvoorbeeld antiracistische of juist ‘extreem-rechtse’ stemmen een luidere klank gekregen in het publieke debat.
Dat alles levert al snel een heel diverse groep studenten op. Hoe moet een docent daarmee omgaan? Hoe kunnen alle perspectieven een plaats krijgen terwijl de sociale veiligheid geborgd blijft? Het Mixed Classroom-onderwijsmodel van de Vrije Universiteit gaat op al die vragen in.
Diversiteit kapitaliseren
Het model vertrekt vanuit een gedachte die strookt met de opvattingen van Robert Coelen, voormalig lector bij NHL Stenden. Hij pleit ervoor om internationalisering als een uiting van diversiteit te zien en diversiteit op een instrumentele manier te begrijpen. Het Mixed Classroom-model staat precies zo’n versmelting van de ‘diverse classroom’ en de ‘international classroom’ voor. Het moet studenten niet alleen leren om een inclusief klimaat te creëren maar ook open te staan voor verschillen en deze variatie aan perspectieven te kapitaliseren. Daarbij gaat het niet om compromissen maar om creativiteit en kritisch en analytisch denken, aldus de auteurs.
De wekelijkse nieuwsbrief is nog korte tijd gratis te ontvangen. De voorwaarden vindt u hier.
Bovenal staat het model ten dienste van het onderwijs. Zo is kritisch denken niet alleen belangrijk in de wetenschap, ook buiten de wetenschap hecht men steeds meer waarde aan die generieke vaardigheid. Niettemin is daar nog altijd veel ruimte voor verbetering, bleek uit recent onderzoek van de OECD.
Daarnaast worden docenten de hand gereikt om verschillende elementen te vertalen naar de praktijk van het klaslokaal. Zo biedt het onderwijsmodel verschillende strategieën en leeractiviteiten die docenten kunnen gebruiken.
Bewustzijn van eigen vooronderstellingen
Het model bestaat uit drietraps-proces waarin studenten leren hoe ze baat kunnen hebben bij verschillende perspectieven. De eerste fase staat in het teken van ‘sensitizing’; daarin leren studenten zowel hun eigen referentiekader als de aanwezige diversiteit in de klas kennen. Daarnaast wordt een veilig en inclusief leerklimaat gecreëerd. Dat is een mogelijkheidsvoorwaarde voor het algehele proces, schrijven de auteurs.
Vooral studenten die behoren tot minderheidsgroepen moeten het gevoel hebben dat ze vrijuit en veilig hun perspectief kunnen delen. Onderzoek heeft aangetoond dat studenten die zich niet veilig voelen in de klas vervolgens lagere leerresultaten behalen. Datzelfde geldt als stereotyperingen van bijvoorbeeld vrouwen, etnische minderheden of de arbeidende klasse worden aangehaald, schrijven de auteurs. Recent onderzoek naar het studiesucces van studenten met een niet-westerse migratieachtergrond bevestigt een soortgelijke conclusie.
Leren van diversiteit in perspectieven
In de tweede fase van het model (‘engaging’) worden studenten aangemoedigd om zich constructief te verhouden tot de verschillende aanwezige perspectieven van anderen. Als perspectieven van anderen strijdig zijn met het eigen perspectief, roept dat spanning op. Daarom kan deze fase uitdagend zijn voor zowel studenten als docenten. Eerder schreven de auteurs al een handleiding voor het omgaan met zulke ‘hot moments’.
Als studenten zicht hebben op zowel hun eigen referentiekader en de onderliggende vooronderstellingen als de perspectieven van anderen, staat de derde fase (‘optimizing’) in het teken van kapitaliseren. “Door het combineren en integreren van afwijkende perspectieven worden de verschillen tussen studenten onderkend en benut om creatieve oplossingen voor problemen te bedenken”, aldus de auteurs.
Inclusief leerklimaat als mogelijkheidsvoorwaarde en doel
Daarmee is de kous overigens nog niet af, want het borgen van een inclusief leerklimaat vraagt voortdurend aandacht, en zonder inclusief leerklimaat kan het Mixed Classroom-model niet tot bloei komen. Waar een ‘veilig’ leerklimaat nog vooral over het welbevinden van studenten gaat, is een ‘inclusief’ leerklimaat gericht op het leren in diversiteit, leggen de auteurs uit.
In het verleden hadden interventies om de diversiteit te vergroten een assimilatief karakter, aldus de auteurs. “Ze richtten zich op studenten uit minderheidsgroepen en wilden deze groepen bekend maken met de dominante normen en gebruiken binnen de universiteit.” Het inclusieve Mixed Classroom-onderwijsmodel moet juist andersom werken en een inclusief klimaat creëren door alle perspectieven te erkennen, verwelkomen en combineren.
